Het nieuwe Wetboek van Strafvordering volgens Jordi van Ommering
De implementatie van het Wetboek van Strafvordering is een enorme opgave en niet alleen in juridisch opzicht. De impact van alle veranderingen op de lopende processen is enorm. Het team Regie en Impact (R&I) is vanaf het eerste moment betrokken bij het programma Modernisering Wetboek van Strafvordering (het programma) en zorgt ervoor dat alle uitvoeringsconsequenties van het nieuwe wetboek tijdig en volledig in beeld zijn. Jordi van Ommering, teamleider R&I, schetst een beeld van hoe dit er in de praktijk uitziet.
Wat is de rol van team R&I als het gaat om de modernisering van het Wetboek van Strafvordering?
Samen met de collega’s van team R&I werk ik aan het in kaart brengen van de structurele uitvoeringsconsequenties van het nieuwe wetboek voor het OM. Het gaat daarbij in het bijzonder om de verschuivingen in werklast voor onze collega’s die in de praktijk werkzaam zijn en de structurele kosten die daarmee gemoeid zijn. Team R&I staat daarin overigens niet alleen: we werken nauw samen met collega’s uit het programmateam Modernisering Strafvordering en die van het PI-team.
Jordi van Ommering
Teamleider Regie & Impact
"Een goede impactanalyse is altijd het resultaat van een coproductie."
Verschilt de aanpak om uitvoeringsconsequenties van het nieuwe wetboek in beeld te brengen van andere nieuwe wetgevingsinitiatieven?
De aanpak verschilt in zoverre dat we de diverse onderdelen van het nieuwe wetboek – in de ideale situatie – in een soort 'treintje' vanuit verschillende perspectieven beschouwen. Daarbij bouwt de eerstvolgende schakel steeds voort op het werk van de vorige. Heel concreet begint het met de juridische analyse van de wettekst door het programmateam. Daarna volgt de procesanalyse gericht op veranderingen aan de OM-werkprocessen door het PI-team. Vervolgens komt er een impactanalyse op uitvoeringsconsequenties voor de OM-organisatie door team R&I. De praktijk is echter weerbarstig: het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) heeft vaak in een eerder stadium, in verband met de voortgang van het wetgevingsproces en het opstellen van de begroting, een beeld van de werklasteffecten nodig van de ketenpartners dan dat diverse analyseproducten kunnen worden opgeleverd. Dit laat onverlet dat team R&I, PI-team en de juridisch analisten van het programmateam zoveel mogelijk de handen ineenslaan om tot beredeneerde aannames te komen. Overigens is in de voorbereiding van de implementatie ook ruimte ingebouwd om eerdere aannames bij te stellen wanneer tussentijds nieuwe, of meer gedetailleerde, informatie over de uitvoeringsconsequenties beschikbaar komt.
In de vorige twee nieuwsbrieven gingen we in op hoe je zicht krijgt op de juridische en processuele wijzigingen als gevolg van het nieuwe wetboek. Hoe krijg en houd je overzicht op de veranderingen die er voor de organisatie aan komen?
Zoals hierboven aangegeven bouwen we zoveel mogelijk voort op het voorbereidende werk van de juridisch analisten en van het PI-team. Dat helpt enorm bij het in beeld krijgen van veranderingen met impact op de OM-organisatie. Daarnaast is tijdens de ambtelijke voorbereiding van het wetboek al veel informatie gewisseld over werklasteffecten. Verder is er een ketenbrede werkgroep onder voorzitterschap van JenV ingericht, de werkgroep uitvoeringsconsequenties, om de veranderingen waarvan een structureel effect wordt verwacht in beeld te krijgen. In deze werkgroep zijn de impactanalisten van alle ketenpartners vertegenwoordigd. De uitkomsten van diverse impactvraagstukken die in deze werkgroep zijn voorgelegd, worden (op wetsartikelniveau) bijgehouden in een overzicht.
Hoe maak je een heldere impactanalyse van het nieuwe wetboek? Wat zie je daarbij als grootste uitdaging voor het OM?
Een goede impactanalyse is altijd het resultaat van een coproductie. Team R&I kan dit niet alleen en betrekt daarom PaG-collega’s (B&S, PI-team, WBOM en het programmateam), maar vooral experts uit de praktijk waaronder de landelijk officieren van justitie, parketsecretarissen en administratief medewerkers van bijvoorbeeld de zittingsvoorbereiding of de BOB-kamer. We hebben de input uit de praktijk heel hard nodig om tot goede impactinschattingen te komen. Daarin schuilt direct ook een grote uitdaging voor de OM-organisatie: collega’s zijn enorm geïnteresseerd en zeer bereidwillig om met ons mee te denken over werklastverschuivingen, maar tegelijkertijd moeten de zaken op de parketten natuurlijk doorgaan.
Wat is de invloed van goede ketenafstemming en -samenwerking op de impact voor het OM?
De ketenpartners zijn verenigd in de werkgroep uitvoeringsconsequenties en tekenen in eerdergenoemd overzicht de werklasteffecten aan die zij voor de eigen organisaties voorzien. De werkwijze van onze ketenpartners is vergelijkbaar met die van het OM. Goede ketenafstemming en –samenwerking is essentieel voor het in kaart brengen van impact. Voor het bepalen van de structurele uitvoeringsconsequenties van een (nieuwe of gewijzigde) verplichting voor het OM is vanzelfsprekend van belang welk ‘voorwerk’ door de ketenorganisaties, zoals de politie, mag worden verwacht.
Naast teamleider van team R&I ben je ook jurist. Waar ben je in juridisch opzicht benieuwd naar bij de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering?
Ik ben vooral benieuwd naar de 'beweging naar voren': leiden de in het nieuwe wetboek voorgestelde regiemogelijkheden van de zittingsrechter in de aanloop naar de terechtzitting inderdaad tot een vlottere procesgang met minder onnodige aanhoudingen en (mogelijk) kortere doorlooptijden zoals door de opstellers van het nieuwe wetboek wordt vermoed? En natuurlijk ook naar wat de 'beweging naar voren' betekent voor de werklast van het OM.